Do poczytania...

Tramwaje w Cieszynie 1911-1921

Linia tramwajowa w Cieszynie była jedną z ostatnich, która powstała w monarchii Austro-Węgierskiej; jest także najkrócej działającą.

Na początku XX wieku Cieszyn liczył ok. 19000 obywateli i był żywym centrum kulturalnym i społecznym wówczas austriackiego Śląska Cieszyńskiego. Wg spisów ludności mieszkało tu 53% Niemców, 42% Polaków i 5% Czechów.

Powstanie linii tramwajowej związane było z rozwojem lewobrzeżnej części miasta (obecnie Czeski Cieszyn) spowodowanej budową kolei koszycko-bogumińskiej i chęcią połączenia historycznego centrum miasta (obecnie Cieszyn) z nowopowstałym dworcem kolejowym. Budowy podjęła się firma AEG z Wiednia w roku 1910.

Regularny przewóz pasażerów rozpoczęto 12 lutego 1911 roku. Trasa o łącznej długości 1793 metrów wiodła od ul.Bielskiej przez Rynek i ul.Głęboką (Cieszyn), następnie mostem na Olzie i obecną ul.Hlavni (Czeski Cieszyn) aż do stacji kolejowej. Na Rynku oraz przed mostem zbudowano mijanki. Na ul.Zamkowej odchodziła bocznica do zajezdni (o długości 630 metrów). Zajezdnia była mała, z trzema torami na których mogły stać po 2 wozy i kanałem naprawczym.

Tabor składał się z 4 wozów silnikowych firmy Ringhoffer z Pragi. Każdy wagon miał 8100 mm długości, 2050 mm szerokości i 3250 mm wysokości. Rozstaw osi wynosił 1000 mm. Wóz ważył 10800 kg. Skrzynia wagonu była drewniana, do połowy wykończona blachą. Przedział pasażerski był oddzielony od motorniczego odsuwanymi drzwiami. Wewnątrz ustawiono dwa rzędy miejsc siedzących - z jednej strony podwójne, z drugiej pojedyncze. Napięcie trakcji wynosiło 500 V, druty trakcji umieszczono na wysokości 5-5,5 metra nad torowiskiem.

Na osiach pod wagonem zainstalowano 2 silniki elektryczne (marki AEG) - każdy o mocy 22 kW. Zasilanie zapewniał lirowy pantograf. Wagonów holowniczych nie używano. Jednorazowo na trasie znajdowały się 3 wozy - czwarty rezerwowy czekał w zajezdni. Wozy kursowały co 10-12 minut, czas jazdy w jedną stronę wynosił 12 minut. Tabliczki z oznaczeniem kierunku jazdy (tekst niemiecki) umieszczono na przodzie wozu oraz w oknach.

Wagony pomalowane były początkowo na biało-czerwono. Po I Wojnie Światowej zmieniono kolor na ciemnozielony i zlikwidowano niemieckojęzyczne tabliczki (nie zastosowano żadnych ze względu na spory co do języka).

Po podziale miasta w roku 1920 na część polską (Cieszyn) i czechosłowacką (Czeski Cieszyn) tramwaj kursował dalej, ale wzmożone kontrole na moście granicznym (prócz pasażerów sprawdzano także wnętrze wozu oraz podwozie) uniemożliwiały płynną komunikację. Rozdzielenie miasta pomiędzy dwa państwa spowodowało, że postanowiono zlikwidować komunikację tramwajową. Nastąpiło to 2 kwietnia 1921 roku. Wagony odstawiono do zajezdni po polskiej stronie i ostatecznie sprzedano w latach 1922-23 do Łodzi (jeden wóz eksploatowany był przejściowo w Bielsku). Torowisko i trakcja była likwidowana do roku 1923.

W Czeskim Cieszynie chciano założyć własną linię tramwajową, jednakże do tego nie doszło. Obecnie w Czeskim Cieszynie działa miejska komunikacja autobusowa na 4 liniach, w Cieszynie autobusy kursują na 12 liniach.

W Łodzi wagony przenumerowano (nr 39-42) i zmieniono zupełnie zewnętrzny wygląd wozów. Jeździły one na liniach podmiejskich. W roku 1949 znów zmieniono numery (tym razem na 1039-1042). W roku 1956 dwa wozy zlikwidowano, a pozostałe dwa zamieniono na holownicze. Ostatni wagon holowniczy wycofano z użytkowania 9 maja 1959 roku.

Do dziś w Cieszynie zachowała się dawna zajezdnia (obecnie znajduje się tu introligatornia) oraz 2 rozetki do zawieszania trakcji na ul. Głębokiej. Żaden z wagonów nie przetrwał do naszych czasów.

Więcej informacji oraz galeria zdjęć i pocztówek z cieszyńskimi tramwajami na stronie http://tramwaje.muzeumcieszyn.pl/.

Maciej Dembiniok